Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь



30 год Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце

  • 27.07.2020
27 ліпеня з'яўляецца сапраўды знакавай датай у гісторыі Рэспублікі Беларусь. Менавіта ў гэты дзень, 30 гадоў таму Вярхоўным Саветам Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі была падпісана Дэкларацыя № 193-XII "Аб дзяржаўным суверэнітэце Рэспублікі Беларусь». Абвясьціўшы «поўны дзяржаўны суверэнітэт Рэспублікі Беларусь як вяршэнства, самастойнасць і паўнату дзяржаўнай улады рэспублікі ў межах яе тэрыторыі, правамоцнасць яе законаў, незалежнасць рэспублікі ў знешніх адносінах», дэкларацыя стала першай прыступкай на шляху да набыцці нашай краінай незалежнасці.
Да пачатку 1990-х гг. у Савецкім Саюзе склалася вельмі няўстойлівае палітычнае становішча. Пад уплывам абвешчанай 12 чэрвеня 1990 г. Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце РСФСР Вярхоўны Савет БССР прыняў рашэнне аб падрыхтоўцы уласнай дэкларацыі. Спецыяльная камісія з больш чым 30 чалавек была створана 20 чэрвеня для падрыхтоўкі праекта дэкларацыі. 23 ліпеня камісія, правёўшы 8 пасяджэнняў, прадставіла праект 12 артыкулаў. Адначасова распрацоўваліся і два альтэрнатыўных праекта: над адным працавала група дэпутатаў на чале з Ю. Глушкевічы, а над другім - дэпутаты Беларускага народнага фронту. Разгляд праектаў пачалося ў Вярхоўным Савеце 24 ліпеня. Па выніках галасавання праект парламенцкай камісіі набраў 208.
229 галасамі «за» Дэкларацыя была прынятай 27 ліпеня 1990 г. Пасля падзей Аўгустоўскага путчу 25 жніўня 1991 г. у Дэкларацыю былі ўнесены папраўкі. Такім чынам яна набыла статус канстытуцыйнага закона і заставалася ў сіле да 15 сакавiка 1994 г., калі была афіцыйна зацверджана першая Канстытуцыі незалежнай Рэспублікі Беларусь.
Характэрны і той факт, што ў перыяд 1991 - 1996 гг. 27 чэрвеня адзначаўся галоўнае нацыянальнае свята - Дзень незалежнасці Рэспублікі Беларусь. Дата свята была зменена толькі па выніках рэферэндуму 24 лістапада 1996 г. і цяпер прымеркавана 3 ліпеня - дня вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў падчас Вялікай Айчыннай вайны.
З тэкстам Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце і іншымі значнымі дакументамі з гісторыі станаўлення сучаснай Беларусі вы можаце ў пастаяннай экспазіцыі Музея сучаснай беларускай дзяржаўнасці.